Tak jak ostatni wpis, ten będzie dotyczył bezpośredniego dorobku kulturowego Izraela. Omówię w nim kolejno teatr, taniec, muzykę oraz film.
Teatr izraelski wywodzi się z żydowskiego teatru, od którego zaczął odróżniać go początkowo język (hebrajski zamiast jidysz), następnie repertuar, środki wyrazu i cele działania. Jego rozwój (poza sztuką luddową) pozostaje w bezpośrednim związku z odradzaniem się państwowości. W latach 80. XIX wieku powstały w Palestynie pierwsze amatorskie zespoły teatralne, najpierw dla dzieci, potem dla dorosłych. W 1884 wystawiono w Jaffie Szulamis A. Goldfadena (w jidysz), 1905 Uriela Acostę K. Gutzkowa (już po hebrajsku). W 1907 M. Gnessin założył grupę teatralną. Miłośnicy Sztuki Dramatycznej. W 1931 na stałe osiadł w Tel Awiwie teatr Habima, od 1958 oficjalna izraelska scena narodowa. Problemem teatru w Izraelu był i jest repertuar (co wynika z historii odradzania się współczesnego języka hebrajskiego, stałego napływu imigrantów, nie znających tego języka), składały się nań tłumaczenia klasycznego repertuaru światowego lub utwory pisane w jidysz (przekłady A. Hameiri, A. Barasza, A. Szlonsky'ego, N. Altermana). Były też podejmowane intensywne próby tworzenia rodzimego repertuaru (początkowo sięgano głównie po tematy biblijne lub historyczne). Widoczny rozwój sztuki dramatycznej nastąpił w 1948 roku, po utworzeniu państwa Izrael. Uznanie zdobyły sztuki: J. Mossinsohna, N. Szachmana, M. Szamira, Ch. Lewina, J. Sobola.
Spośród największych izraelskich teatrów należy wymienić: Narodowy Teatr Habima w Tel Awiwie, Teatr HaKameri w Tel Awiwie, Teatr Beit Lessin w Tel Awiwie, Teatr Gesher w Jafie, Teatr HaKhan w Jerozolimie, Teatr w Hajfie i Teatr w Beer Szewie.
Festiwale teatralne
W sierpniu organizowany jest w Jerozolimie - przeważnie w Ogrodach Dzwonu Wolności - Festiwal Teatrów Lalkowych. W październiku zaś, w Akce odbywa się Festiwal Teatralny Fringe z udziałem lokalnej i zagranicznej awangardy.
Poniżej zamieściłam plakat ze sztuki „Bat Yam – Tykocin”, która jest współprodukcją Wrocławskiego Teatru Współczesnego, Teatru Habima w Tel Awiwie oraz Instytutu Adama Mickiewicza. Sztuka dotyka tematów dotyczących ciężkich doświadczeniach z przeszłości.
Taniec
Dużą popularnością cieszą się w Izraelu tańce ludowe (izraelskie) Od lat czterdziestych XX wieku zmieniała się muzyka, do której tworzono tańce – od piosenek należących do kultury aszkenazyjskiej, po utwory jemeńskie, arabskie i współczesne hip-hopowe, czyli takie, poprzez które współczesna młodzież najlepiej wyraża siebie. Zmieniały się też inspiracje tańcami – najpierw ludowymi tańcami krajów, z których przyjeżdżali przyszli Izraelczycy do Palestyny (potem Izraela) przez walc, tango, tańce lokalne (jemeńskie, arabskie) aż po rytmy współczesne. To jeden aspekt różnorodności tych tańców. Drugim - równie ważnym - jest to, że nie tworzą barier, tylko je znoszą. Obok muzyki izraelskiej słyszymy muzykę arabską, poza granicami Izraela tańczą Żydzi, jak i ludzie którzy w kulturze żydowskiej (religii)odnajdują korzenie swojej kultury (religii), jak też wszyscy ci, których ten taniec zafascynował. Jest w tańcach izraelskich miejsce na to, żeby wyrażać siebie i jednocześnie wspólne kroki pozwalają poczuć się częścią grupy. Mówiąc o tańcu jeszcze bardziej ogólnie – ruch ma niezwykłą moc – umożliwia poznanie siebie, w szczególności w relacjach z innymi – i przekroczenie siebie, wypróbowanie poprzez ciało nowego sposobu bycia. To się dzieje, nawet jeśli nie jest w pełnie uświadamiane.. W kraju działa także kilka grup zawodowego baletu i tańca nowoczesnego.
Zamieszczam tutaj filmik, na którym można zobaczyć jak się tańczy po izraelsku:
Geneza muzyki izraelskiej
Historia muzyki artystycznej i współczesnej Izraela sięga swymi początkami końca XIX wieku, kiedy wśród imigrantów przybyłych do ówczesnej Palestyny znaleźli się także muzycy. Na przeł. XIX i XX wieku w kilku ośrodkach, głównie w kibucach, powstały muzyczne zespoły kameralne. W 1909 roku założono w Tel Awiwie szkołę muzczną, przy której zaczęła działać orkiestra symfoniczna; pierwsze wyższe uczelnie muzyczne powstały 1918 w Jerozolimie i 1920 w Hajfie; 1927 w Jerozolimie utworzono Instytut Muzyki Współczesnej, a 1933 w Tel Awiwie — Konserwatorium Muzyki i Dramatu; od 1923 w obu tych miastach są wystawiane opery (dużą rolę w tej dziedzinie odegrał imigrant z Rosji, dyrygent M. Golinkin). Ważnym wydarzeniem było utworzenie 1936 w Tel Awiwie przez B. Hubermana orkiestry symfonicznej, która przekształciła się w czołowy w Izraelu zespół — Izraelską Orkiestrę Symfoniczną. Rozwój muzycznej instytucji i szkolnictwa przyczynił się do pobudzenia rodzimej twórczości. Zaznaczyły się tendencje do stworzenia stylu narodowego przez nawiązanie do żydowskiej tradycji muzycznej oraz folkloru Żydów zamieszkałych na obrzeżach Afryki i Azji. Rozległe, wieloletnie prace badawcze izraelskich muzykologów, m.in. E. Gerson-Kiwi, A. Zwi Idelsona, J. Engela, P. Grandewitza, A. Shiloacha, S. Hofmana (ucznia K. Szymanowskiego), stały się inspiracją dla twórców muzyki izraelskiej. Oprócz nurtów tradycyjnej muzyki synagogalnej, chasydzkiej, ludowej i rozrywkowej — nurtów pozostających pod wpływami gł. muzyki Żydów wschodnioeuropejskich, rozwija się oryginalna izraelska muzyka artystyczna. Do czołowych kompozytorów należą m.in. H. Aleksander, M.-A. Lavry, J. Kamiński, O. Partos, B.-Z. Orgad (Buschel), A. Uria Boscovich, J. Stuschewsky, M. Kopytman, M. Seter, P. Ben-Haim, także kompozytorzy pochodzący z Polski: E. Amiran (Pugaczow), M. Avidom (Mahler-Kalkstein), J. Tal (Grünthal), były dyr. Centrum Muzyki Elektron., i inni.
Muzyka dziś
Izraelska muzyka współczesna zawiera w sobie silne wpływy diaspory żydowskiej, ale także nowoczesną kulturę azjatyckiego i arabskiego popu, izraelskiego hip-hopu i heavy metalu. W ostatnich latach największą popularnością cieszy się muzyka elektroniczna, wliczając w to muzykę trans. Charakterystyczny dla kraju jest też - przeżywający tryumfy szczególnie w latach 70. - izraelski rock.
Festiwale muzyczne
W trakcie święta Paschy odbywa się w Jaffie Festiwal Muzyczny. Natomiast w Tel Awiwie, przez całe lato ciągnie się Festiwal Plażowy, podczas którego organizowane są koncerty z udziałem lokalnych gwiazd rocka i projekcje filmowe. Podobnymi wydarzeniami są Noce Jaffy oraz Festiwal Jazzowy w Ejlat (tym razem z udziałem również zagranicznych wykonawców) - organizowane w lipcu i na przełomie lipca i sierpnia. Ciekawym wydarzeniem jest też Festiwal Klezmerów w Safed, podczas którego występy dają zespoły wykonujące tradycyjną muzykę Żydów aszkenazyjskich oraz Międzynarodowy Festiwal Chórów odbywający się 26 grudnia w Nazarecie.
Dodaję tutaj link do kanału na youtube, na którym można posłuchać współczesnych izraelskich utworów:
Film
Rozwój izraelskiej kinematografii przypada na lata 50. XX wieku. W kinach pojawiły się wówczas interesujące produkcje grupy "HaGashash HaHiver", w skład której wchodzili reżyserzy: Ephraim Kishon, Boaz Dawidson i Menahem Golan oraz aktorzy: Gila Almagor, Jehuda Barkan, Chaim Topol i Szaike Ofir.
Festiwale filmowe
Jednym z ważniejszych, corocznie odbywających się, wydarzeń filmowych w Izraelu jest przypadający na początek lipca Festiwal Filmów w jerozolimskim "Cinematheque", podczas którego prezentowane są nowe produkcje zarówno izraelskich jak i zagranicznych reżyserów.
Treści zawarte w mojej dzisiejszej notce pochodzą ze stron:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz