Od obrzezania się zaczyna …

Drugim bardzo ważnym czynnikiem mającym wpływ na kulturę jest religia. W przypadku Izraela jest to oczywiście judaizm.

Informacje ogólne:

Początki najstarszej monoteistycznej religii świata jaką jest judaizm, czy też mozaizm, sięgają drugiego tysiąclecia p.n.e. Wywodzi się ona z wierzeń dawnych plemion hebrajskich, które prowadziły początkowo koczowniczy tryb życia na Bliskim Wschodzie. Historia tej religii ściśle nawiązuje do historii narodu żydowskiego i w sposób szczególny jest ona z nim związana do dziś. Toteż podobnie jak w dziejach narodu, wyróżnia się w historii judaizmu dwa zasadnicze okresy. Pierwszy z nich określany jest mianem biblijnego, gdyż Biblia (Stary Testament) stanowi główne źródło naszych wiadomości o dziejach tej religii w tym okresie. Drugi zaś określa się mianem judaizmu rabinicznego, który ukształtował się w czasie działalności rabinów po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej w 70 roku.  Żydzi pozbawieni Świątyni skupili swoje życie wokół synagogi i Tory, która jest nie tylko ich świętą księgą, ale i całym dziedzictwem religijnym. Na język polski słowo to tłumaczone jest jako Prawo, Zakon, Pouczenie i w ścisłym znaczeniu odnosi się do Pięcioksięgu Mojżesza. Jednocześnie terminu Tora używa się do określenia całej Biblii hebrajskiej, tj. Starego Testamentu. Obok Tory spisanej istnieje Tora ustna, dawniej przekazywana jako tradycja ustna, później spisana w III wieku tworząc Talmud. Podstawą Talmudu są wersety Miszny, składającej się z sześćdziesięciu trzech traktatów zgrupowanych w sześciu działach. Regulują one wszystkie dziedziny życia społeczności żydowskiej. Drugą warstwą Talmudu jest Gemara, która stanowi komentarze i dalsze wyjaśnienia do Miszny. Gemara została spisana w języku aramejskim równolegle w Palestynie i Babilonii.

Podstawowa zasada:

Podstawową zasadą judaizmu jest wiara w jednego i jedynego Boga (osobowego, niepodzielnego, będącego bytem niematerialnym, bezcielesnym i wiecznym), będącego Stwórcą świata, ojcem całej ludzkości, opiekunem narodu wybranego, surowym, sprawiedliwym i miłosiernym. Bóg ten zawarł z ludem Izraela wieczyste przymierze, obiecując ochronę i pomoc w zamian za podporządkowanie się nakazom Boga. Człowiek powinien oddawać mu najwyższą cześć, a zbawienie może osiągnąć przez modlitwę, pokutę, dobre uczynki i wypełnianie przykazań. Wiele innych szczegółów judaizmu zmieniało się na przestrzeni wieków.

      

Magen Dawid - symbol judaizmu

 

Górne i dolne trójkąty tej Gwiazdy są szczytami dwóch symbolicznych piramid nałożonych na siebie. Piramida skierowana wierzchołkiem ku niebu stanowi starożytny symbol boskiego pierwiastka władzy, jej podstawa wspiera się na ziemi, a wierzchołek wskazuje na boskie pochodzenie władzy królewskiej. Druga piramida, skierowana wierzchołkiem ku ziemi, symbolizuje spływ mocy niebiańskiej na świat podksiężycowy i można w niej upatrywać ustaloną w niebie i sięgającą ku ziemi moc kapłana. W tej formie, złożonej z zachodzących na siebie trójkątów, Magen Dawid czyli Gwiazda Dawida jest monoteistycznym znakiem Imienia Boga JHVH, a znak utwierdza święte Imię Jego na wieki. Na Ziemi symbol ten może w pełni wyrazić się w Mesjaszu Zbawicielu, który łączy w sobie Mesjasza kapłańskiego - cedeq, i Mesjasza królewskiego - miszpat.

Obrzezanie i bar micwa

W dalszym ciągu wśród mieszkańców Izraela głęboko zakorzenione jest poszanowanie religii oraz przekazywanie takich tradycji, jak obrzezanie i bar micwa. Według prawa, dziecko płci męskiej powinno być obrzezane w ósmym dniu po jego narodzeniu. Obrzędowi towarzyszy huczna uroczystość, gromadząca całą rodzinę i znajomych. Dziecko osiąga dojrzałość religijną kiedy ukończy 13 lat (bar micwa). Oznacza to, że od tego momentu musi przestrzegać prawa obowiązującego Żydów. W pierwszy szabat po 13tych urodzinach chłopiec po raz pierwszy czyta Torę w synagodze. To wielkie wydarzenie w życiu młodego mężczyzny jest świętowane przez całą rodzinę. W społecznościach reformowanych odbywają się również uroczystości bat micwa dla dziewczynek.

Żydzi

Ortodoksyjni Żydzi wyróżniają się charakterystycznym stylem ubioru: czarne kapelusze (w szabat lisią czapą), długie czarne chałaty, białe koszule noszone bez krawata, brody oraz krótkie włosy z pejsami. Stworzono współczesną wersję tego stroju, bez zmian barwy ubrania. Kobiety zawsze noszą zakrywające ciało płaszcze i długie spódnice. Mężatki wedle żydowskiego prawa muszą nosić nakrycia głowy. Do modlitwy wkłada się tałes (tallit) czyli szal modlitewny. Głównym elementem ubioru, który symbolizuje religijność Żyda jest jarmułka lub kippa. Co do wyglądu jarmułki nie ma określonego przepisu, dlatego w tym przypadku tworzone są rozmaite fasony, kolory. Noszenie jarmułki jest elementem tradycji. Żydzi niewierzący nie noszą jarmułki. Przy Ścianie Płaczu często można zauważyć Żydów ze skórzanym rzemykiem zawiązanym wokół ramienia i dłoni, oraz drugim - obwiązanym wokół głowy. Są to tzw. filakterie (tefillin). W skład filakterii wchodzi pudełko, zawierające spisane na pergaminie teksty z Tory. Żydzi noszą je by na znak przypomnienia o tym, że umysł, serce i ciało mają służyć czynieniu dobra, a nie zła. Zgodnie z tradycją, noszą je mężczyźni (podczas porannych nabożeństw, z wyjątkiem szabatu i świąt).

Święta

Ważną rolę w życiu religijnym Żydów odgrywa kalendarz wyznaczający cykl świąt. Przyjmują rok 3761 p.n.e. jako rok stworzenia świata. Ta rachuba pochodzi od kalendarza księżycowego opracowanego w piątym stuleciu naszej ery przez greckiego poganina Meton`a. Święta żydowskie można podzielić na dwie kategorie: nakazane przez Torę oraz ustanowione później. Do pierwszych należą:

      1. Pesach (Pascha, Święto Przaśników, Święto Przejścia) - zaczyna się na wiosnę 15-go dnia miesiąca nisan (marzec-kwiecień), trwa 7 dni w Izraelu, 8 w diasporze i obchodzone jest na pamiątkę wyjścia ludu Izraela z niewoli egipskiej. Jest to najważniejsze i największe święto żydowskie. W czasach istnienia świątyni składano ofiary z baranka, dziś zwyczaj ten zastąpił kawałek pieczonego mięsa podawany podczas uczty paschalnej zwanej seder (porządek). Pierwszego wieczoru Paschy każda rodzina zasiada do uczty sederowej, podczas której najmłodszy z biesiadników zadaje ojcu rodziny cztery pytania związane z historią ucieczki Żydów z Egiptu. Opowieść odczytywana podczas sederu nosi nazwę hagady i przez całe wieki była przepojona ideą wolności i nadzieją powrotu do ziemi przodków.

       

2. Chag Hamacot, czyli Święto Przaśników, które rozpoczyna się po święcie Paschy.

       

3. Szawuot (Święto Tygodni, Zielone Świątki) - odbywa się w 6-tym dniu miesiąca siwan (maj-czerwiec), 50 dni po święcie Paschy i jest w Palestynie świętowaniem żniw, a także rocznicą nadania Tory na Synaju. Stąd zasadniczą częścią modłów w synagogach jest odczytanie dziesięciu przykazań.

       

4. Sukkot (Święto Kuczek, Święto Namiotów) - upamiętnia 40-letnią wędrówkę po pustyni po wyjściu z Egiptu, podczas której Żydzi mieszkali w namiotach. Święto rozpoczyna się 15-go dnia miesiąca tiszri (wrzesień-październik), trwa 7 dni i zawiera w sobie elementy radosnego świętowania zbioru plonów. Przez 7 dni Izraelici mieszkają w specjalnie na tę okazję zbudowanych szałasach ozdobionych zielenią. W siódmym dniu odmawia się w synagodze modlitwy dziękczynne za dar Tory, a wieczorem w tanecznym korowodzie obnosi się zwoje Tory wokół synagogi.

Dodaję tutaj filmik z obchodów tego święta:
http://www.youtube.com/watch?v=SpZJ6tS1-V0&feature=related

     
5. Rosz Ha-Szana (Święto Nowego Roku, Święto Trąbek) - obchodzone jest 1-go i 2-go dnia miesiąca tiszri i przypomina o stworzeniu świata i dniu sądu Bożego. Te najbardziej uroczyste dni kalendarza żydowskiego podkreślają duchową więź pomiędzy Bogiem a człowiekiem, zaś trąbienie w róg barani (szofar) rozpoczyna okres pokuty, którego kulminacją jest JOM KIPPUR (Dzień Pojednania, Sądny Dzień). W przeciwieństwie do innych świąt Rosz ha-Szana i Jom Kippur nie upamiętniają żadnego wydarzenia historycznego, lecz uznają Boga za króla wszechświata, a człowiek musi przed nim ugiąć swą wolę. Stąd dęcie w szofar jest wołaniem do Boga o miłosierdzie dla jego stworzeń. Po Rosz ha-Szana następuje 10 dni pokuty (Jamim Noraim), które stanowią przygotowanie do Jom Kippur. Każdy powinien wtedy starać się przez skruchę i żal za grzechy o przebaczenie. 10-go tiszri nadchodzi wreszcie najbardziej dla Żydów uroczysty dzień w roku, dzień ścisłego postu - Jom Kippur. Jest to dzień, w którym każdy Izraelita może oczyścić się z grzechów i uzyskać odpuszczenie.

       

6. Jom Kippur - Dzień Pojednania z Bogiem. Hebrajskie słowo "kippur" pochodzi od słowa "kappara", co oznacza: "przebaczenie". To czas pokuty za popełnione zło względem innych ludzi i względem Boga.
Zamieszczam tutaj linki do ciekawych filmików związanych z tym świętem:
http://www.youtube.com/watch?v=xLcwP50rwV8&feature=fvwrel
http://www.youtube.com/watch?v=NfxAsK73_dM&feature=related 

Dla świąt Pesach, Szawuot i Sukkot cechą charakterystyczną była pielgrzymka do Jerozolimy, stąd ich nazwa Szalosz Regalim, czyli "trzy święta pielgrzymie".

Osobną sprawą jest Szabat - cotygodniowy dzień odpoczynku, święty dzień wolny od pracy rozpoczyna się w piątek wieczorem zapalaniem przez gospodynię dwóch świec. Mężczyźni udają się do synagogi na modlitwy, a po powrocie odmawiają błogosławieństwo nad kielichem wina i chałami, po czym następuje uroczysty posiłek. Zakończenie Szabatu w sobotę wieczorem czci się wąchaniem wonności oraz modlitwą nad winem i świecą. Szabat jest pamiątką dzieła stworzenia i odpoczynku Stwórcy w siódmym dniu.

  

Święta dodane później, nie wymienione w Pięcioksięgu, to:

      1. Purim (Losy) - przypada na 14-ty dzień miesiąca adar (luty-marzec) i upamiętnia uratowanie od zagłady Żydów w Persji, opisane w Księdze Estery. Przesyła się wtedy prezenty znajomym i ubogim, nieodłączne są zabawy, maskarady i uczty. Święto jest rodzajem karnawału żydowskiego.

Zamieszczam tutaj fimik, który może przybliżyć bardziej sposób obchodów tego święta:      
 http://www.youtube.com/watch?v=inwST4A2ocA&feature=related

2. Chanuka (Święto Świateł) - jest radosnym świętem obchodzonym w miesiącu kislew (listopad-grudzień) na pamiątkę wyparcia z Jerozolimy wojsk syryjskich i oczyszczenia Świątyni w 164 r. p.n.e. Od 25-go kislew przez 8 następnych dni zapala się kolejne lampy ośmioramiennego świecznika.

    

Judaizm jest religią o specyficznym charakterze, gdyż mimo pierwiastków uniwersalistycznych pozostał religią narodową Żydów, a termin ten określa zarówno wyznawcę, jak i członka narodu.

Większość informacji zawartych w mojej dzisiejszej notce pochodzi ze stron:
 http://www.krajeazji.com/index.php?kraj=2&opis=4
http://www.izrael.badacz.org/kultura/judaizm.html
 http://www.judaizm.edu.pl/swpisma.htm
http://www.wycieczka.pl/przewodnik/izrael/kultura-izraela.html